Przewodnik po rodzajach schodołazów

Schody to jedna z największych barier architektonicznych dla osób starszych i niepełnosprawnych, które tracą w ten sposób cenną swobodę poruszania się. Z pomocą przychodzą schodołazy – mobilne urządzenia umożliwiające pokonywanie schodów bez konieczności ich montażu czy budowy windy. Dzięki nim osoby o ograniczonej sprawności zyskują większą niezależność i mobilność. W poniższym poradniku omówimy różne rodzaje schodołazów, ich zalety i wady, a także podpowiemy, jak dobrać odpowiedni model do konkretnego przypadku. Omówimy m.in. schodołazy gąsienicowe, kroczące oraz modele zintegrowane z fotelem, czyli wygodnym siedzeniem. W tekście znajdziesz też informacje na temat oferty firmy StepExpert, która specjalizuje się w dostarczaniu tego typu rozwiązań.

Czym są schodołazy i dlaczego warto je wybrać?

Schodołaz to przenośny transporter przeznaczony do przewożenia osób na wózkach inwalidzkich lub samych użytkowników po schodach. W przeciwieństwie do stałych platform schodowych czy krzesełek montowanych na poręczy, schodołazy nie wymagają żadnych prac budowlanych ani zatwierdzeń urzędowych. Wystarczy je ustawić przy schodach i włączyć, by mógł bezpiecznie pokonać barierę architektoniczną. Urządzenia te są zasilane silnikami elektrycznymi i wyróżniają się dużym poziomem bezpieczeństwa i komfortu. Użytkownik siedzi na wózku lub specjalnym krzesełku, a schodołaz wspomaga wózek ruchem napędzanym z tzw. gąsienic lub kroczących mechanizmów. Najważniejszym efektem jest to, że osoba potrzebująca pomocy może samodzielnie wejść na piętro lub zejść na dół, zmniejszając konieczność angażowania innych osób.

Schodołazy są szczególnie cenne w sytuacjach, gdy nie ma możliwości zamontowania windy schodowej (np. w miejscach zabytkowych czy wąskich klatkach schodowych). Są też zwykle lżejsze i tańsze od tradycyjnej windy, co czyni je przystępną alternatywą. Urządzenia te znajdą zastosowanie zarówno w domach prywatnych, jak i w miejscach publicznych – w urzędach, szpitalach czy sklepach, gdzie łatwość transportu osób na wózkach znacząco ułatwia codzienne funkcjonowanie. Producentom i dostawcom schodołazów, takim jak firma StepExpert, zależy na zapewnieniu opieki osobom z różnymi potrzebami, dlatego w ofercie znajdują się różne modele, dopasowane do wielu warunków.

Rodzaje schodołazów

W praktyce możemy wyróżnić trzy główne grupy schodołazów: gąsienicowe, kroczące oraz zintegrowane z siedziskiem (fotelem). Każdy z tych typów ma nieco inną konstrukcję i zastosowanie.

Schodołazy gąsienicowe

Schodołazy gąsienicowe (czasem nazywane transporterami gąsienicowymi) poruszają się po stopniach za pomocą dwóch szerokich pasów bieżnych – gąsienic – podobnie jak czołg czy gąsienicowa wózek. Gąsienice są wykonane z materiałów o dużej przyczepności i amortyzacji. Taka konstrukcja zapewnia bardzo stabilny i płynny ruch po schodach, co przekłada się na wysoki komfort zarówno osoby siedzącej na wózku, jak i operatora prowadzącego urządzenie. Gąsienicowe schodołazy nie wymagają od opiekuna wkładania siły podczas transportu – wystarczy trzymać uchwyty i sterować kierunkiem. Dzięki temu mogą z nich korzystać nawet drobne lub starsze osoby, które same trzymają wózek podczas jazdy.

Schodołazy gąsienicowe charakteryzują się też dużą nośnością – typowe modele mogą przewieźć osobę o wadze 130-160 kg (wraz z wózkiem). Niektóre są nawet specjalnie wzmacniane, by transportować pacjentów o większej masie. Ponadto takie urządzenia są zwykle trwałe i solidne. Ich zaletą jest też możliwość rozłożenia na dwie części (często korpus i gąsienice), co ułatwia przewożenie schodołaza samochodem i przechowywanie.

Zalety schodołazów gąsienicowych:

• Stabilność i bezpieczeństwo – szerokie gąsienice stabilnie trzymają się stopni, a ruch jest płynny, bez wstrząsów. To minimalizuje ryzyko przewrócenia wózka czy niebezpiecznych ruchów.
• Brak konieczności wysiłku opiekuna – prowadzenie schodołaza gąsienicowego nie wymaga wielkiej siły. Operator kieruje urządzeniem za pomocą uchwytów lub pilota, a silniki wykonują pracę zaciągając gąsienice.
• Wysoka nośność – urządzenia te mogą przewieźć osób cięższych lub dodatkowy sprzęt (np. sprzęt rehabilitacyjny). Przykładowo wiele modeli obsłuży 130-160 kg masy użytkownika.
• Wszechstronność – do transportera gąsienicowego można podpiąć praktycznie każdy standardowy wózek inwalidzki, zarówno ręczny, jak i elektryczny. Istnieją też wersje z wygodnym fotelikiem dla użytkownika, który nie używa wózka.
• Składana konstrukcja – choć same schodołazy gąsienicowe bywają masywne, producenci projektują modele dzielone (np. Liftkar PTR). Po rozłożeniu schodołaz zmieści się w bagażniku nawet małego auta.

Wady schodołazów gąsienicowych:

• Waga i gabaryty – schodołazy gąsienicowe są cięższe (często 40 kg i więcej) i większe od kroczących. Trudniej je wnieść po schodach czy przenieść wąską klatką. Montaż w aucie dla małego samochodu osobowego może być problematyczny, nawet po rozłożeniu.
• Miejsce na półpiętrze – ze względu na spory rozstaw gąsienic potrzebują więcej miejsca na dodatkowym podeście czy półpiętrze schodów. Na bardzo wąskich spocznikach mogą nie mieć gdzie się ustawić.
• Kąt nachylenia schodów – większość schodołazów gąsienicowych działa optymalnie na schodach o kącie do około 35-40 stopni. Bardzo strome lub bardzo nietypowe (np. bardzo wysoki skok stopnia) mogą sprawić im trudność.
• Cena – są zwykle droższe od schodołazów kroczących, głównie ze względu na mocny silnik i konstrukcję. Jednak oferują poziom bezpieczeństwa i komfort, który uzasadnia wyższą inwestycję, zwłaszcza w placówkach publicznych czy przy częstym użytkowaniu.

Schodołazy gąsienicowe sprawdzają się najlepiej w miejscach, gdzie klatka schodowa jest dość szeroka i bez krętych stopni. Są idealne tam, gdzie trzeba pokonać długie ciągi prostych schodów (np. w szkole, urzędzie, w biurowcu) lub gdzie użytkownik potrzebuje maksymalnego komfortu i wsparcia. W domu prywatnym ich użycie to pewny sposób, by osoba niepełnosprawna mogła samodzielnie przemieszczać się pomiędzy piętrami bez angażowania opiekuna w dźwiganie ciężaru.

Schodołazy kroczące

Schodołazy kroczące (zwane też czasem transporterami kroczącymi) mają zupełnie inny mechanizm – ich ruch imituje wchodzenie i schodzenie. Wyposażone są w zestaw małych kółek lub ruchome „stopy”, które kolejno oparte są o kolejne stopnie. Dzięki temu schodołaz kroczący może pokonywać schody o bardzo stromym nachyleniu – nawet do około 50 stopni – oraz radzić sobie na schodach wąskich czy krętych. Przykładowo wiele modeli kroczących bez problemu zmieści się na klatce o szerokości już od 60 cm.

Kolejna cecha to waga – transporter kroczący jest znacznie lżejszy niż gąsienicowy. Popularne modele jak Scalamobil ważą ok. 25-30 kg. Dzięki temu łatwo je złożyć i przenieść. Złożony schodołaz kroczący zmieścisz w bagażniku przeciętnego samochodu czy nawet transport, gdy podróżujesz do innego budynku. To czyni go mobilnym rozwiązaniem idealnym do okresowego użytku lub sytuacji, gdy urządzenie musi służyć na różnych piętrach lub w różnych budynkach.

Zalety schodołazów kroczących:

• Zdolność do pokonywania trudnych schodów – model kroczący poradzi sobie ze schodami stromymi, zabiegowymi i spiralnymi tam, gdzie schodołaz gąsienicowy nie wjedzie. Jest też niezastąpiony na wąskich klatkach lub bardzo ciasnych zakrętach.
• Niska waga i kompaktowość – taki schodołaz łatwo uniesiesz i przewieziesz. Po złożeniu zajmuje mało miejsca, co ułatwia transport w samochodzie czy przechowywanie w domu.
• Niższa cena zakupu – schodołazy kroczące są zwykle tańsze od gąsienicowych, zarówno nowe, jak i używane. Dla osób z ograniczonym budżetem to często jedyny przystępny wybór.
• Szybka dostępność – podobne modele są szeroko dostępne i wkrótce po zamówieniu mogą trafić do klienta (często można je wypożyczyć na próbę lub zakupić z krótkim czasem realizacji).
• Różne warianty montażu wózka – część schodołazów kroczących występuje w wersji z wbudowanym fotelikiem, inne umożliwiają przypięcie zwykłego wózka inwalidzkiego. Dzięki temu użytkownik może wybrać model dostosowany do swoich potrzeb (bardziej opisujemy to poniżej).

Wady schodołazów kroczących:

• Wymagana pomoc operatora – przenoszenie osoby wraz z wózkiem po schodach przy pomocy schodołaza kroczącego nie jest w pełni „bezdotykowe”. Operator (lub opiekun) musi podtrzymywać urządzenie i często częściowo dźwigać ciężar – zwykle urządzenie „przejmuje” ok. 75% obciążenia, a resztę muszą wesprzeć ramiona osoby popychającej lub prowadzącej schodołaz. Dlatego dla osób starszych lub z niewielką siłą w rękach może to być wyzwanie.
• Mniejszy udźwig – większość transporterów kroczących udźwignie około 120 kg. Oznacza to, że cięższe osoby lub dodatkowy sprzęt mogą okazać się problemem. Należy zawsze sprawdzać maksymalną dopuszczalną wagę użytkownika.
• Mniejszy zasięg – akumulatory w lekkich schodołazach kroczących zwykle pozwalają na pokonanie stosunkowo ograniczonej liczby stopni (często kilkudziesięciu czy kilkuset) przed koniecznością doładowania. W przypadku pokonywania wielu pięter warto więc mieć pewność, że model ma wydajną baterię.
• Wysokość osoby – przy wąskich czy bardzo stromych schodach osoba siedząca wózku może być w pozycji wyraźnie zablokowanej. Schodołaz kroczący może wymagać od pasażera trzymania się poręczy albo pasów bezpieczeństwa, co niektórym użytkownikom może być mniej komfortowe niż luźna jazda na gąsienicach.

Schodołazy kroczące wybieramy wtedy, gdy mamy bardzo niekorzystne warunki schodów lub musimy schodołaz transportować między różnymi miejscami. Doskonale sprawdzają się w budynkach, gdzie brakuje miejsca na klasyczny gąsienicowy transporter – np. w starych kamienicach ze spiralnymi schodami, czy w zakręconych holach. Dzięki ich kompaktowej budowie mogą być używane w zatłoczonych instytucjach (szkołach, kinach itp.), gdzie duży gąsienicowy schodołaz nie zmieściłby się nawet przy schodach. Ponadto przydatność kroczących modeli wzrasta tam, gdzie czas na przygotowanie jest krótki – można je błyskawicznie rozłożyć i rozpocząć transport. Jeśli jednak potrzebujemy absolutnie bezwysiłkowego rozwiązania, lepiej wybrać model gąsienicowy lub zintegrowany z fotelem (o czym dalej).

Schodołazy zintegrowane z fotelem (modele „2w1”)

Coraz bardziej popularne stają się schodołazy łączące w sobie funkcje schodołaza i wózka elektrycznego, czyli urządzeń 2w1. W praktyce są to często schodołazy gąsienicowe lub kroczące z wygodnym siedziskiem (fotelem) zamontowanym na stałe. Tego typu rozwiązanie umożliwia nie tylko przewiezienie osoby po schodach, ale też dalszy, samodzielny ruch po poziomych powierzchniach – bez konieczności przesiadania się na inny wózek.

Przykładem mogą być modele, które po wdrożeniu mechanizmu schodołazowego pozwalają osobie niepełnosprawnej samodzielnie zjechać z urządzenia i kontynuować jazdę po domu jak zwykłym wózkiem elektrycznym. Zintegrowane siedzisko zwiększa wygodę i bezpieczeństwo pasażera. Przednie lub boczne poręcze, pasy bezpieczeństwa oraz dodatkowe oparcia stabilizują pozycję siedzącej osoby. Niektóre fotele mają dopinane zagłówki czy ochraniacze na nogi, co jest ważne szczególnie przy starszych osobach czy dzieciach.

Zalety schodołazów zintegrowanych z fotelem:

• Wygoda i samodzielność – osoba może wygodnie usiąść i zapiąć pas, a po pokonaniu schodów swobodnie się poruszać dalej na płaskim terenie. Dzięki temu nie jest potrzebny drugi wózek, a podróż „od wózka do schodołaza” jest płynna i szybka.
• Wszechstronność 2w1 – jednym urządzeniem wykonujemy dwie funkcje: transport po schodach oraz jazdę po płaskiej powierzchni. Daje to maksimum swobody – na przykład po przejechaniu schodów w domu osoba zyskuje niezależność poruszania się w ogrodzie, po mieszkaniu czy w sklepie.
• Konstrukcja stabilna – tego typu modele bazują zwykle na mocnych schodołazach gąsienicowych. Mają więc zalety stabilnego prowadzenia i dużej nośności.
• Bezpieczne mocowanie – użytkownik siedzi bardziej stabilnie niż na zwykłym wózku podłączonym do schodołaza. Siedzisko zapewnia lepsze oparcie, co redukuje konieczność wspomagania balansu.

Wady schodołazów zintegrowanych z fotelem:

• Większa waga i rozmiar – dodanie pełnego siedziska oraz mechanizmu sterowania elektronicznego zwykle zwiększa masę urządzenia. Takie schodołazy są jeszcze cięższe niż standardowe gąsienicowe i mogą wymagać solidniejszego transportu.
• Wyższa cena – rozwiązania 2w1 należą do droższych na rynku, głównie ze względu na kompleksowość urządzenia (schodołaz plus moduł elektryczny).
• Potrzeba ładowania baterii – ponieważ urządzenie pełni jednocześnie funkcję wózka elektrycznego, zużywa więcej energii. Należy pamiętać o częstszym ładowaniu baterii w porównaniu z klasycznym schodołazem.

Modele zintegrowane z fotelem są doskonałym wyborem dla tych, którzy cenią sobie maksymalny komfort i chcą uniknąć dwóch różnych urządzeń. Sprawdzają się świetnie w sytuacjach, gdy schodołaz ma obsługiwać tę samą osobę na co dzień – na przykład w domu osoby niepełnosprawnej, gdzie zaraz po wjechaniu na piętro pacjent może jednym przyciskiem dalej jechać po mieszkaniu. Oferta firmy StepExpert obejmuje kilka takich modeli, które łączą funkcjonalność schodołaza gąsienicowego z możliwością jazdy po poziomie.

Zalety i wady – podsumowanie typów

Dla jasności, warto szybko porównać wspomniane urządzenia:

• Schodołaz gąsienicowy – Zalety: bardzo stabilny ruch, bez wysiłku dla operatora, duża nośność, uniwersalny (pasuje do wielu wózków). Wady: cięższy i większy, mniej mobilny, potrzebuje miejsca na spoczniku, ograniczony maksymalnym kątem nachylenia schodów (~35-40°).
• Schodołaz kroczący – Zalety: lekki, łatwy do przenoszenia i składania, radzi sobie ze schodami krętymi i wąskimi, tańszy. Wady: obsługa wymaga siły operatora (część ciężaru dźwiga opiekun), mniejszy udźwig i zasięg, konieczność wytrzymałości użytkownika (np. stabilizacja w wąskich krętych schodach).
• Schodołaz z fotelem (2w1) – Zalety: komfort jazdy, jednoczesna funkcja wózka elektrycznego, wysoki poziom bezpieczeństwa pasażera. Wady: jeszcze większy ciężar, duży koszt, większe zużycie baterii.

Jak dobrać odpowiedni schodołaz?

Dobór najlepszego schodołaza zależy od kontekstu użytkowania. Oto kilka wskazówek, które warto wziąć pod uwagę:

1. Szerokość i kształt schodów: Jeżeli klatka jest bardzo wąska lub kręta, najlepszy będzie schodołaz kroczący – jego konstrukcja umożliwia pokonywanie ciasnych zakrętów. Przy prostych, szerokich schodach gąsienicowy da najlepszy komfort.
2. Kąt i rodzaj stopni: Schody o dużym kącie nachylenia (np. strome, spiralne) lepiej pokona model kroczący lub specjalny krzesełkowy. Schodołazy gąsienicowe sprawdzą się na schodach umiarkowanie stromych (do ~35°).
3. Waga osoby i wózka: Dla osób cięższych (powyżej 100 kg) warto wybierać modele o dużym udźwigu – najczęściej gąsienicowe lub wyspecjalizowane. Niewielkie osoby mogą korzystać z lekkiego kroczącego.
4. Częstotliwość transportu: Jeśli schodołaz będzie używany intensywnie, inwestycja w stabilny model gąsienicowy może być uzasadniona. Do okazjonalnego użytku wypożyczenie lub zakup używanego schodołaza kroczącego będzie bardziej ekonomiczny.
5. Mobilność urządzenia: Czy schodołaz musi być często przenoszony między różnymi miejscami? W takim wypadku lekki, składany kroczący model to właściwy wybór. Schodołazy gąsienicowe mają przewagę w sytuacjach stacjonarnych.
6. Potrzeba dodatkowego wsparcia: Osoby bardzo słabe lub starsze, które mają problem z pomocą własnego opiekuna, powinny rozważyć modele gąsienicowe lub zintegrowane z fotelem, aby uniknąć konieczności podtrzymywania ciężaru podczas transportu.
7. Budżet i dofinansowania: Sprawdź dostępność dofinansowania (PFRON, PCPR, MOPS itp.), ponieważ wiele urządzeń jest częściowo refundowanych. Firma StepExpert chętnie pomaga klientom w formalnościach związanych z uzyskaniem dotacji i doradza przy wyborze ekonomicznego modelu.

Wybierając schodołaz, warto też skonsultować się ze specjalistami. Na przykład konsultanci StepExpert mogą zaprezentować różne modele w praktyce, doradzić, który typ sprawdzi się na Twoich schodach, a nawet umożliwić test jazdy. W dobrej ofercie powinno znaleźć się także szkolenie z obsługi urządzenia – poprawna technika jest ważna dla bezpieczeństwa.

Zastosowanie w różnych warunkach

• Schody proste i duże klatki: Tutaj króluje gąsienicowy – zapewni wygodny transport dużych ciężarów bez konieczności pomocy siły ludzkiej. Często jest to wybór do instytucji użyteczności publicznej i domów piętrowych.
• Schody zabiegowe i kręcone: Tu prowadzenie kroczącego będzie najrozsądniejsze. Przykładowo w kamienicy ze spiralnymi schodami schodołaz kroczący (zwłaszcza z wbudowanym krzesełkiem) może być jedyną opcją.
• Bardzo wąskie wejścia: Jeśli pas schodów ma ~60 cm szerokości, gąsienicowy może się nie zmieścić. Zastosuj lekki kroczący lub rozważ alternatywę w postaci szynowego krzesełka (które jednak wymaga instalacji).
• Dom jednorodzinny / mieszkanie: W użytku domowym często doceni się możliwość szybkiego samodzielnego przejazdu – wtedy fotelekrzesełkowe 2w1 są bardzo wygodne. Dla sporadycznego korzystania z schodów przez gości wystarczy prosty krótki schodołaz kroczący.

Oferta i porady StepExpert

Firma StepExpert specjalizuje się w kompleksowych rozwiązaniach ułatwiających życie osobom na wózkach i ich opiekunom. W ofercie znaleźć można zarówno schodołazy gąsienicowe, jak i kroczące, a także nowoczesne modele łączące funkcję schodołaza z fotelikiem elektrycznym. Oto kilka elementów oferty StepExpert, które warto poznać:

• Szeroka gama modeli: Oferujemy schodołazy wielu renomowanych producentów, przystosowane do różnych potrzeb. Wśród nich są lekkie transportery na wąskie schody, jak i ciężkie modele zintegrowane ze stabilnym fotelem.
• Doradztwo techniczne: Nasi specjaliści pomogą dobrać urządzenie do konkretnej klatki schodowej i potrzeb użytkownika. Udzielamy bezpłatnych konsultacji telefonicznych i podczas wizyty.
• Dofinansowanie: Wspieramy klientów w uzyskaniu dofinansowania z PFRON, PCPR czy programów lokalnych. Doradzamy, jak przygotować wniosek, dokumentację i jakie urządzenie wybrać, aby dotacja była dostępna.
• Serwis i szkolenia: Zapewniamy profesjonalny serwis posprzedażowy oraz szkolenia z obsługi schodołazów. Dzięki temu użytkownik i jego opiekunowie szybko nauczą się bezpiecznie korzystać z urządzenia.
• Wypożyczalnia i testy: Dla pewności możemy zaoferować wypożyczenie schodołaza na próbę. To doskonałe rozwiązanie, by przetestować różne typy schodołazów w praktyce przed podjęciem ostatecznej decyzji.

Schodołazy to nieoceniona pomoc przy pokonywaniu schodów przez osoby starsze czy niepełnosprawne. Znając różnice między schodołazami gąsienicowymi, kroczącymi oraz tymi ze zintegrowanym fotelem, łatwiej dobrać urządzenie najbardziej odpowiadające konkretnym wymaganiom. Pamiętajmy, że najlepszy schodołaz to taki, który zapewni nie tylko sprawne przejście po schodach, ale też poczucie bezpieczeństwa i komfortu dla użytkownika.

Wybierając schodołaz, zwróć uwagę na szerokość i rodzaj schodów, wagę użytkownika oraz to, czy ważniejszy jest dla Ciebie łatwy transport czy niezależność użytkownika. Firma StepExpert służy pomocą na każdym etapie – od wyboru odpowiedniego modelu, przez procedury dofinansowania, aż po obsługę i wsparcie po zakupie. Dzięki odpowiedniemu schodołazowi bariera schodów nie będzie już przeszkodą, a osoby z ograniczoną mobilnością zyskają nowych skrzydeł w codziennym życiu.